ÇEKTİRME

Çektirme türü gemiler genellikle Bartın Cide, Sürmene, Rize, Ünye ve Ayancık’ta inşa edilmiştir. Çektirme türünde gemilerin 19.yüzyılda ticari nakliyede en çok kullanılan gemi türlerinden biri olduğu anlaşılmaktadır. O dönemde taşınan yükün hangi limana tahliye edileceği sorusu “Yük nereye çekilecek?” şeklinde sorulduğu için çektirme isminin buradan geldiği düşünülmektedir.

Bu gemilerinin inşasında daha çok kestane ve meşe ağaçları kullanılmakla birlikte gürgen, karaağaç, dut ve çam ağaçlarının da kullanıldığı da görülmektedir. Kullanılan ağaçların dayanıklılığı ile yıllarca sebze, meyve, eşya, Marmara adasından mermer bloklar taşınmasında ve bazıları da kum motoru olarak kullanılmışlardır. Yapıları gereği yük taşımak için geniş yapılan bu gemiler aynı zamanda sığ sulara girebilmek icinde az krozlu yapılırdı; daha fazla yük alarak kıyıya yakın iskele ya da kumsala yanaşmak için altları neredeyse düz, yük aldıkça daha çok oturarak daha dengeli hale gelirlerdi. Aldıkları aşırı yük nedeniyle omurgaları baş ve kıç tarafından aşağı düşer vasatta yukarı çekilirdi.

Dönemin Çektirme gemilerinin inşalarında endaze ve işçilik planları bulunmadığından teknenin kesin boyutları ustanın karışının ölçüsüne, keser sapının büyüklüğüne, kollarının kuvvetine ve gözünün keskinliğine göre değişmekteydi. El becerisi, ustanın bilgi ve tecrübesine göre değişmekteydi. Geleneksel yöntemlerle çalışan ustalar ölçü olarak karış ve parmak ölçüsü kullandıkları bilinmektedir Fırtına küpeştesine sahip Çektirme gemisinin tek boma sahip bir direği bulunmaktadır. Bu direk geminin seyri sırasında yelken donanımları ile donatılıyor ve limana gelindiğinde yükleme-tahliye işlemleri için ise yük donanımı olarak kullanılıyordu. Boma sancak-iskele yönünde kumanda eden abli donanımlarının hareketlerinin ise insan gücü ile sağlandığı bilinmektedir. Çektirme gemilerinin güverte üstünde pruvasına yakın konumlandırılmış demir alma işleminde kullanılan el gücüyle yukarı-aşağı hareket ettirilerek çalışan bir ırgat donanımı bulunmaktadır.

Çektirme gemilerinde Admiraltı tipi demir kullanıldığı görülmüştür. Vira edilen demiri küpeşte üzerine neta edebilmek için sancak ve iskele baş omuzluklarda birer kantarma ve palanga donanımı bulunmaktadır. Çektirme gemilerinde iki adet yaşam alanı bulunduğu göze çarpmaktadır. Kıç tarafta bulunan ve geminin idaresin yapıldığı yerde kaptan kamarası. Diğeri de baş kasarada güverte altında ve ambarın önünde bulunan personel kamarasıdır. Çektirme gemilerinin tek ambara sahip olduğu bilinmektedir. Dümen yekesinin sakin havalarda tayfalar tarafından koltuk altına alınmak suretiyle tutulduğu, fırtınalı deniz şartlarında ise yekeye bağlı palangalar ile ayarlandığı bilinmektedir. Dümen iğnecikleri üzerinde bulunan dümen yelpazesi yüzer özellikte olduğundan dolayı ağır denizlerde iğeciklerden kurtulması sonucu kaybolduğu vakalar yaşandığından ötürü, dümen yelpazesini dikey doğrultuda hareketini limitleyen bir zincir ile kıç bodoslamaya yakın bağlanarak emniyete alındığı bilinmektedir. Tekne yapılırken ustası kaplamalarını mümkün olduğu kadar sıkı çakar, ama yine de kalafat için yer bulunur. Kalafat demiriyle aralıklar açılarak kalafatı yapılır. Eskiden, kalafat için macunu olmadığından keten, pamuk ve zift kullanarak kalafatı yapılırdı.