DENK KAYIĞI

Atatürk’ün 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkışıyla başlayan Milli Mücadelenin lojistik merkezlerinden İnebolu Limanı, Kurtuluş Savaşı boyunca silah ve cephanenin Anadolu’ya giriş kapısı oldu.1920 yılı içinde Ruslarla bir dostluk antlaşması imzalayarak onlardan silah ve para talep ettik. Antlaşmaya göre, Milli ordumuza gönderilecek olan silah ve cephane Ankara’ya oldukça uzak olan Trabzon limanı yerine İnebolu’ya taşınacak buradan da kağnılarla Ankara’ya nakledilecekti. Bu amaçla İnebolu’da yükleme-boşaltma Kumandanlığı kuruldu. Artık İnebolu tarihinin en önemli görevi başlamıştı. Gemilerle İnebolu’ya gelen cephane yük taşımaya müsait Denk kayıklarıyla kıyıya naklediliyor, buradan da çevre köylerden toplanan kağnılar ve at arabaları ile Ankara’ya gönderiliyordu. Rusyadan getirilen,İstanbul’dan kaçırılan binlerce ton silah ve cephane ile diğer askeri malzemeler, güvenli olduğu gerekçesiyle İnebolu’ya getirildi. İskele olmaması nedeniyle limana yanaşamayan açıkta demirleyen gemilerdeki cephane dolu sandıkların tahliye işini İnebolulu kayıkçılar üstlendi. Yardım malzemesi ve cephanenin Anadolu içlerine kağnı kervanları ile ulaştırmak ne kadar zor ise, denizden bu cephanenin kayıklarla taşınması da aynı zorluk derecesindeydi. İnebolu’dan cephane sevkinin sürekli olarak yapıldığını, sevkiyata kesinlikle engel olunması gerektiğini düşman kuvvetleri çok iyi biliyorlardı. Engel olabilmek için de Karadenizde sürekli savaş gemileri ile devriye geziyorlar, şüpheli gördükleri kayıkları hemen batırıyorlardı. Kayıkçılar cephane gelmediği zamanlar Denk kayıklarını dereler içlerine çekerek saklıyorlardı.

Denk kayıklarının saklandığı zamanlar genellikle denizin sakin ve fırtınanın olmadığı devriye gezme zamanları idi. Tahliye genellikle fırtınalı havalarda yapılıyordu. Fırtınalı zor seferlerin seçilmesinin elbette sebepleri vardı. Fırtınalı havalarda işgal kuvvetlerine ait savaş gemileri özellikle Yunanlılar denize açılmaya cesaret edememekteydi. Gemilerini tıka basa cephaneyle doldurmuş cesur yürekli kaptanlar, tayfalar fırtına ile birlikte yola çıkarak azgın dalgalar arasında İnebolu’ya getirmektedir. Fırtınanın bir diğer yararı ise, yukarıda bahsi geçen yüzlerce kiloluk cephane sandıklarını indirebilmeyi kolaylaştırmasıydı. O günkü gemilerin çoğunda vinç tertibatı bulunmamaktaydı. Fırtınada kayıklar gemilerin yanına yanaşıyor, Karadeniz’in dev dalgaları kayıkları gemi hizasına denk getiriyor. O sırada cephane sandıkları da kayıklara itiliyordu. Kayıkların ismi bu yüzden Denk kayıklarıdır.

İnebolu Kayığı, Denk Kayığı, İnebolu Kütüğü, Taş Kayığı gibi isimler altında literatürde yerini alan tekne “önce kabuk yöntemi” olarak tanımlanan yapı tekniğine göre inşa edilmiştir. Bu tekniğe göre teknenin önce olabildiğince kalın olan sargı tahtaları kesme çivilerle birbirine bağlanmakta, çift omurgadan oluşan tekne daha sonra şekil verilmiş postalar ile yapısı kuvvetlendirilmektedir. 8/11m boyunda , 1.92 m eninde üç çifte kürekli kayığın su kesimi altı yeşil, borda ve küpeştesi pembe renklidir. Denk Kayığı tüm ağırlığına rağmen kürekte iyi yol yapan, özelliği ve işlevi her hava koşulunda liman olmayan bir kasabada maden gemilerine kazanlarla kıyıdan aralıksız bakır madeni taşıyan(Bakır ve pirit madeni Kastamonu’nun Küre İlçesinde çıkarılır ve İnebolu’dan deniz yoluyla sevk edilirdi.) tekne büyük dalgaların önünde yüklü vaziyette onlarca kayıkçı tarafından sancak ve iskelede bulunan ikişer kaynalara sapan vurup çekilerek kıyıya alınır. Bu yüzden bir denk kayığı omurgası parçalanana kadar yüzlerce kez kıyıya çekilip atılır,parçalanan omurga maharetli ustalar tarafından değiştirilirmiş. İstiklal Harbi’nde İnebolu ve Kastamonu havalisinden yapılan silah, cephane ve askeri malzeme naklinde görev alan İnebolu kayıkçılarının gösterdikleri özverili ve insan üstü gayretleri ile kahramanlıkları TBMM tarafından takdir edilmiş ve kayıkçılara beyaz şeritli İstiklal Madalyası ve Beratı verilmiştir. Türkiye’nin İstiklal Madalyalı tek ilçesi olan İnebolu’da Milli Mücadele’ye katılan “Denk kayıkları”nın büyük çoğunluğu zamanla yok olurken sadece ikisi koruma altına alınabildi. Bunlardan bir tanesi İstanbul Beşiktaş’ta bulunan Deniz Müzesi’nde sergilenirken diğeri ise İnebolu’da tarihi Türk Ocağı binasının önüne durmaktadır.